آیا دیجی کالا به حکومت وابسته است؟
طی اتفاقات اخیر در کشور، بسیاری دیجیکالا را به همکاری با سپاه متهم کردند و خرید از این پلتفرم را…
طی اتفاقات اخیر در کشور، بسیاری دیجیکالا را به همکاری با سپاه متهم کردند و خرید از این پلتفرم را تحریم کردند. این درحالیست که به خاطر وجود سهامداران خارجی در ترکیب سهامداری از سمت حکومت به اشاعه فرهنگ غربی متهم است و تحت فشار قرار دارد.
به گزارش رایااستور: مدت‌هاست در اکوسیستم استارتاپی کشور و شبکه‌های اجتماعی شایعه شده است که دیجی کالا به حکومت وابسته‌است و در پی اعتراضات اخیر، از سمت مردم تحریم شده‌است. این اتفاق منجر به وارد شدن ضرر به این فروشگاه اینترنتی شده‌است و مشکلات زیادی برایش فراهم کرده‌است.
حال در پی تحقیقات گسترده رسانه‌های اروپایی، مشخص شده‌است سرمایه‌گذاران خارجی از طریق سرآوا بیش از ۲۷۰ میلیون یورو بر استارتاپ‌های ایرانی از جمله دیجیکالا سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این رسانه‌ها خبر دادند که هیچ مدرکی دال بر همکاری دیجیکالا با سپاه و افشای داده‌های حریم خصوصی کاربران این سایت وجود ندارد. اما این استارتاپ برای ورود به بورس تحت فشار قرار دارد.
فایننشال دیلی (Financieele Dagblad) معتبرترین روزنامه اقتصادی هلند است که همراه با پلتفرم روزنامه‌نگاری تحقیقی Investico و روزنامه مطرح اقتصادی بلژیکی De Tijd این تحقیقات را انجام داده‌اند. این گزارش توسط فایننشال دیلی منتشر شده‌است که برای تهیه آن با ده‌ها سرمایه‌گذار گفت‌وگو شده و از برخی سهامداران IIIC نام می‌برد که نام آنها پیش‌تر دیده نشده بود. از جمله صندوق سرمایه‌گذاری متعلق به یکی از خانواده‌های ثروتمند بلژیک. برخی از سرمایه‌گذارانی که این روزنامه با آنها گفت‌وگو کرده معتقدند که به دلیل چالش‌های پیش آمده سرمایه‌گذاری‌شان عملا بی‌ارزش شده و از ۲۰۱۸ به بعد عملا دیگر سرمایه‌گذاری در ایران انجام نداده‌اند. این گزارش نشان می‌دهد که بزرگترین شرکت تجارت الکترونیکی ایران (دیجیکالا) چگونه بین تنگنای تحریم‌ها و روابط تیره غرب و ایران از داخل و خارج تحت فشار قرار گرفته است.
فرصت‌هایی که به تهدید تبدیل شدند
به گزارش فایننشال دیلی هلند، سرمایه‌گذاری این خانواده میلیاردر بلژیکی در دیجی کالا یک فرصت طلایی بود اما در حال حاضر به بن‌بست سیاسی رسیده‌است. با وجود اینکه سرمایه‌گذاری در کشور ایران، ریسک بسیار بالایی دارد، اما این خانواده بلژیکی با صندوق سرمایه‌گذاری خود که سهامدار عمده بزرگترین شرکت آبجوی دنیا AB InBev نیز است، سعی کردند از این فرصت طلایی بهره‌مند شوند. آنها سرمایه‌گذاری خود را در سال ۲۰۱۶ در ایران انجام دادند و اکنون به عقیده سرمایه‌گذاران، این سرمایه بی‌ارزش شده است.
این روزنامه مدعی است عملکرد حکومت ایران باعث رانده شدن سرمایه‌گذاران خارجی و به خطر افتادن این سرمایه‌گذاری شده است. تحقیقات این گزارش توسط روزنامه فایننشنال دیلی هلند (Financieele Dagblad) و پلتفرم Investico با همکاری روزنامه بلژیکی De Tijd انجام شده است.
روابط اقتصادی ایران و هلند در پی دور شدن کشور از غرب در ماه‌های اخیر و بعد از حمایت از روسیه در جنگ اوکراین با ارسال پهباد و دلایل دیگر بسیار کمرنگ شده‌است. اگرچه ایران با قرار گرفتن در تحریم‌های اروپا و آمریکا شرایط سرمایه‌گذاری را دشوار کرده‌است اما همچنان این کار در کشور امکان‌پذیر است. سرمایه‌گذاری این صندوق بلژیکی در کشور باعث ایجاد ۱۰ هزار شغل نیز شده‌است. این درحالیست که در ماه‌های اخیر و با محدودسازی اینترنت بسیاری از افراد شغل خود را از دست داده‌اند و دیجیکالا و استارتاپ‌های مشابه آن مجبور به تعدیل نیروهای گسترده شده‌اند.
اکوسیستم استارتاپی ایران شکل گرفت
یکی از افرادی که در ایران به این سرمایه‌گذاری و شکل‌گیری اکوسیستم استارتاپی کمک کرده، فردی با تابعیت بریتانیا به نام سعید رحمانی خضری است که موسس چند استارتاپ است و سال‌ها پیش به غرب مهاجرت کرده‌بود. او در سال‌هایی که مذاکرات هسته‌ای ایران با قدرت‌های غربی در جریان بود، یعنی سال ۲۰۱۱ در حالی که از پست مدیریتی شرکت نسپرس (Nespers) را عهده‌دار بود به دلیل ماموریتی مبنی بر بررسی امکان سرمایه‌گذاری بر استارتاپ‌های ایرانی سفری به ایران داشت. به دلیل شرایط سیاسی و تنش‌های ناشی از تحریم‌ها نسپرس ریسک سرمایه‌گذاری در ایران را قبول نکرد، اما رحمانی به شخصه وارد عمل شد و با تاسیس شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر «سرآوا» به کمک سرمایه‌گذاران، به سرمایه‌گذاری بر استارتاپ‌های تکنولوژی کمک کرد.
شکل‌گیری اکوسیستم استارتاپی کشور به زمان تاسیس سرآوا برمی‌گردد، قبل از آن مفهوم استارتاپ در کشور به شکل امروزی نبود و کارآفرینی به کمک تکنولوژی هنوز شکل نگرفته بود. سعید رحمانی، براساس تجربه‌های خود علاوه بر راه‌اندازی صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه، باب ورود سرمایه‌گذاران خارجی و دانش استارتاپی را به نیز به کشور باز کرد.
همکار حکومت یا همیار غرب؟
به گزارش این رسانه، سرمایه‌گذاران خارجی، تمایلی به صحبت در مورد سرمایه‌گذاری خود در ایران ندارند و دلیل آن را پرهیز از درگیر شدن در جنگ رسانه‌ای بین ایران و غرب بیان میکنند.
در ایران نیز مخالفان حکومت، دیجیکالا را به همکاری با سپاه در سرکوب و بازداشت معترضان و افشای اطلاعات خصوصی کاربران محکوم میکنند و این درحالیست که مدرکی در این خصوص وجود ندارد و دیجیکالا درگیر مشکلات کسب‌وکاری است. تندروها نیز به دیجیکالا لقب ابزار جاسوسی غربی‌ها در کشور را می‌دهند. آنها معتقدند این فروشگاه به طور عامدانه‌ای کالاهایی را به فروش می‌رساند که در اشاعه فرهنگ غرب در کشور نقش موثری دارند. این درحالیست که بسیاری از فروشندگان ایرانی به عنوان تامین‌کنندگان کالا در دیجیکالا حضور دارند و البته کاربران با انتخاب خود و بر مبنای نیازشان از دیجیکالا خرید میکنند. بسیاری از فروشندگان نیز افرادی هستند که استفاده از دیجیکالا باعث ایجاد شغل برای آنها شده‌است.
دشواری‌های ورود به بورس
گزارش این روزنامه نشان می‌دهد که دیجیکالا بابت افشای اطلاعات کاربران از سوی بعضی از نهادهای امنیتی تحت فشار قرار گرفته‌است با اینحال هنوز همچین اقدامی انجام نداده‌است. سپاه هیچگونه نفوذی بر دیجیکالا نداشته‌است اما با سخت کردن ارتباط با سرمایه‌گذار خارجی این استارتاپ سعی بر تملک آن دارد.
تلاش‌های سرآوا به‌منظور عرضه اولیه سهام (IPO) دیجیکالا و سایر شرکت‌های پورتفوی خود در بازار بورس، توسط نهادها مسدود شده است. در تاریخ ۲۴ آوریل ۲۰۱۸ (۴ اردیبهشت ۱۳۹۷) آنها حتی به دفتر سرآوا حمله کردند و سرورها و مدارک شرکت را ضبط کردند که کماکان علت آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.(استارتاپ۳۶۰)
نتیجه این شرایط شرایط باعث شد که تغییراتی در ساختار سهامداری دیجیکالا ایجاد شود و سهامداران ایرانی سهامشان را با سرمایه‌گذاران خارجی سرآوا مبادله کنند. در ژانویه ۲۰۲۱ عماد شرقی، مدیر امور خارجی دیجیکالا، به اتهام جاسوسی و گردآوری اطلاعات نظامی دستگیر شد. رحمانی نیز از تهران به لندن نقل مکان می‌کند. او نیز به جاسوسی برای دولت‌های غربی متهم شده است.
خریداران سهام کجا هستند؟
منابع بسیاری بیان کردند که در سال ۲۰۲۳ به دلایل شرایط سیاسی، خریداری برای سهام‌های این شرکت وجود ندارد. چگونه محفوظ ماندن سرمایه‌های اروپایی در دیجیکالا مبهم است. احتمال شکل‌گیری روابط سیاسی بین ایران و اروپا، بعد از اتفاقات اخیر و احتمال اقدام آنها علیه سپاه پاسداران بسیار بعید به نظر می‌رسد.
سرمایه‌گذاران اروپایی معتقدند که دیجیکالا فانوسی در دنیای فناوری ایران بود و این فانوس می‌تواند دوباره نورانی شود.
خریداری وجود ندارد
اینکه چگونه سرمایه‌گذاری‌های اروپایی‌ها در دیجی کالا در آینده محفوظ بماند، نامشخص است. منابع متعددی می‌گویند که در سال ۲۰۲۳ به دلیل شرایط سیاسی ایران برای این سهام خریداری وجود ندارد. احتمال گشایش روابط سیاسی ایران و غرب پس از تشدید تنش‌های ماه‌های اخیر و با توجه به احتمال اقدام اروپا علیه سپاه پاسداران، فعلا بعید به نظر می رسد. یکی از دست‌اندرکاران ابتدایی این سرمایه‌گذاری می‌گوید: «با این حال شما همچنان امیدوار هستید که روزی برسد که درهای ایران دوباره باز شود.» به اعتقاد او دیجیکالا فانوسی در دنیای فناوری ایران بود؛ فانوسی که می‌تواند دوباره نورانی شود.
بیشتر بخوانید:
- مینگ‌چی‌کو: هوش‌مصنوعی در مراسم WWDC برای سرمایه‌گذاران اپل مهمتر از هدست است
- نگرانی‌ها درباره تهدیدهای هوش‌مصنوعی برای امنیت کشورها بالا گرفت
- گوگل مدیون سوزان ووجیتسکی است؛ گوگل کار خودش را از گاراژ خانه او شروع کرد