سایپا در مسیر واگذاری یا بازارگرمی؟ تحلیل نامه ایدرو و تأخیر شش‌ماهه
واگذاری سایپا دوباره متوقف شد؛ حفظ سهم دولت بهانه‌ای برای بازارگرمی سهام یا حفظ نفوذ مدیریتی؟
درحالیکه واگذاری ۴۲ درصد سهام بلوکی سایپا در خردادماه با تأیید شورای عالی اقتصادی سران قوا وارد فاز اجرایی شده بود، حالا با نامه رسمی ایدرو و درخواست وزیر صمت، این فرآیند برای شش ماه دیگر متوقف شده است.
نامه فرشاد مقیمی، رئیس هیئت‌مدیره ایدرو، که خواستار توقف واگذاری باقی‌مانده سهام دولت در ایران‌خودرو و سایپا شده بود، به‌عنوان سیگنالی برای توقف کامل خصوصی‌سازی تعبیر شد. هرچند معاون ایدرو، سهیل معمارباشی، تلاش کرد تا این برداشت را اصلاح کند و تأکید کرد که واگذاری سهام تودلی همچنان ادامه دارد، اما فضای عمومی صنعت خودرو به‌شدت تحت تأثیر این نامه قرار گرفته است.
سهم حداقلی یا سهم حداکثری در نفوذ؟
براساس بند «ج» سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، سهم دولت در شرکت‌های گروه دو نباید کمتر از ۲۰ درصد باشد. اما پرسش اصلی اینجاست: آیا حفظ این سهم حداقلی صرفاً برای رعایت قانون است یا ابزاری برای حفظ نفوذ مدیریتی؟
در ساختار فعلی، حتی با داشتن ۲۰ درصد سهم، دولت می‌تواند عضو هیئت‌مدیره باقی بماند، در تصمیمات کلان اثرگذار باشد و مسیر توسعه یا توقف شرکت را تعیین کند. این موضوع باعث شده تا برخی کارشناسان، تأخیر در واگذاری را نه به‌عنوان یک مانع فنی، بلکه به‌عنوان یک تاکتیک برای حفظ کنترل و حتی بازارگرمی سهام تودلی تحلیل کنند.
بیشتر بخوانید: کاپرا U با موتور میتسوبیشی و مانیتور تسلایی؛ بررسی کامل مشخصات و رقبا
بازارگرمی یا دفع بخش خصوصی واقعی؟
یکی از نگرانی‌های جدی فعالان صنعت خودرو، افزایش قیمت سهام در شرایط دولتی‌بودن است. اگر دولت با حفظ سهم حداقلی، همچنان در مدیریت شرکت‌ها باقی بماند، قیمت سهام به‌صورت مصنوعی بالا می‌رود و سرمایه‌گذاران واقعی که قصد تولید و توسعه دارند، از ورود به این بازی پرریسک منصرف می‌شوند.
در نتیجه، خریداران اهل و دارای اهلیت کنار می‌روند و جای آن‌ها را متقاضیانی می‌گیرند که صرفاً سرمایه دارند، نه تخصص، نه برنامه، و نه شناختی از بازار خودرو. این سناریو می‌تواند به تکرار تجربه‌های تلخ واگذاری در سایر صنایع منجر شود؛ جایی که خصوصی‌سازی صرفاً به تغییر مالکیت ختم شد، نه به بهبود عملکرد.
بیشتر بخوانید: قیمت رسمی کاپرا U اعلام شد؛ بهمن موتور ارزان‌ترین پیکاپ را معرفی کرد
سایپا در بن‌بست مدیریتی؛ تأخیر بیشتر، زیان بیشتر
در ماه‌های اخیر، تیم مدیریتی جدید سایپا تلاش کرده تا بخشی از تعهدات معوق را کاهش دهد و تولید را بهبود ببخشد. اما با ادامه بلاتکلیفی در مالکیت، نه‌تنها برنامه‌ریزی بلندمدت ممکن نیست، بلکه زیان انباشته و کاهش تولید همچنان ادامه دارد.
سازمان بازرسی کل کشور نیز در گزارشی رسمی به رئیس قوه قضاییه، این وضعیت را با جزئیات تشریح کرده و نسبت به پیامدهای تأخیر در واگذاری هشدار داده است. با این حال، بدنه حاکمیتی اقتصادی کشور هنوز بر حفظ سهم دولت اصرار دارد؛ اصراری که ممکن است بیش از آن‌که قانونی باشد، سیاسی و مدیریتی باشد.
